Dzień 1: Rzym antyczny - Forum Romanum, Kapitol i Palatyn

Nie znam absolutnie nikogo, kto byłby w Rzymie i nie poszedłby do Forum Romanum, Muzeów Kapitolińskich czy na Palatyn.
Nie znam też absolutnie nikogo, kto nie był w Rzymie, ale nie wie czym są te miejsca.

Dlatego też powstrzymam się przed standardowym, dokładnym opisem co gdzie i jak, bo każdy to doskonale wie.
Postaram się za to znaleźć kapitolińskie fakty, o jakich mogliście nie wiedzieć:)
Sprawdźcie sami ile wiecie o kolebce Imperium - rynku rzymskim i dwóch najważniejszych wzgórzach!

* Po pierwsze największa sensacja. Czy wiecie, że słynna Kapitolińska Wilczyca to podróbka? Etruski posąg tak naprawdę powstał długo po upadku mitu rzymskiego cesarstwa, w średniowieczu, a postacie boskich bliźniąt dodano dopiero w XVI wieku!
* Forum Romanum powstało na terenach bagien w zagłębieniu między wzgórzami. Aby osuszyć błoto już w VIII w. p.n.e (!!) utworzono pierwszy kanał odwadniający miasta - Cloaca Maxima. Funkcjonuje on do dziś!
* Najstarsza świątynia Rzymu znajdowała się na szczycie Kapitolu i była poświęcona największemu bogowi - Jowiszowi (Kapitolińskiemu).
* Jeśli zależy Wam na czymś szczególnie i jesteście w stanie zrobić niemal wszystko, aby to osiągnąć, właśnie na Kapitolu znajduje się remedium na takie problemy. Bowiem, aby wyprosić niezwykłe łaski i zapewnić sobie powodzenie, należy przyjść pod wczesnochrześcijański kościół (pochodzi z... I w.n.e.! przebudowany w XIII w.) Santa Maria in Aracoeli. Prowadzące doń strome, 124-rostopniowe schody stanowią trasę, po której należy się wspiąć na kolanach, co podobno gwarantuje wysłuchanie wszelkich próśb.
* Forum Romanum otoczone jest sześcioma z siedmiu głównym wzgórz Rzymu: Kapitolem i Palatynem (wiadomo), Celiusem, Wiminałem, Kwirynałem i Eskwilinem (nigdy nie umiałam się ich porządnie doliczyć;)), co dodatkowo potęguje wrażenie jego niezwykłego położenia.
* Prawdziwa kolebka Rzymu znajduje się jednak na centralnym wzgórzu - Palatynie. To tu Romulus założył swoje miasto, a w grocie Lupercal na stoku wzgórza wilczyca wykarmiła mityczne bliźnięta.
* Grób tego legendarnego założyciela Imperium znajdziemy tu także - oznacza go Lapis Niger czyli czarny tajemniczy kamień.
* Co dzieje się ze zdrajcami? Odpowiedź jest prosta - należy się ich szybko pozbyć w taki sposób, aby zniechęcić do zdrady pozostałych obywateli. W Rzymie funkcję takiego postrachu pełniła Skała Tarpejska znajdująca się na zboczu Kapitolu - wg legendy zrzucono stąd Lucjusza Tarpejusza, przeciwnika Romulusa.
* Innym strasznym sposobem straszenia ludzi był zwyczaj wystawiania na widok publiczny części ciała zamordowanych wrogów państwa. Taki los spotkał np. znakomitego mówcę Cycerona, zamordowanego przez Marka Antoniusza (który mścił się za wygłoszone przeciwko niemu filipiki) - jego odcięte głowa i dłonie zostały pokazane światu przy ozdobnej, stojącej na forum mównicy zwanej Rostra.
* Forum Romanum jak na serce Rzymu przystało, po latach świetności i przepychu zostało dotknięte wszelkimi możliwymi klęskami, które szarpały tym miastem - było tu silne trzęsienie ziemi, pożar, najazd Wizygotów, utworzono tu kamieniołom, a od średniowiecza po XVIII wiek było miejscem wypasu bydła! Historia Rzymu w pigułce;)
* Kapitol z kolei był jedyną częścią miasta, której barbarzyńscy najeźdźcy nie zdobyli.
* Nawet po upadku cesarstwa lud rzymski był tak przyzwyczajony do centralnej roli Forum, że zbierał się tu w ważnych momentach. Np. w 768 r. obwołał papieżem Stefana III (lub IV).
* Mieścił się tu skarbiec państwowy - przechowywano go w świątyni Saturna, jednej z pierwszych rzymskich budowli poświadczonych historycznie.
* Z tym bóstwem wiążą się także jedne z najsilniejszych wierzeń i zwyczajów rzymskich, które... również i my po części podzielamy! Dla Rzymian bowiem era panowania Saturna była synonimem Złotego Wieku, gdy nie znano wojen, niewolnictwa i ucisku. Na pamiątkę tych czasów, do których nie umiano wrócić obchodzono Saturnalia, jedno z najważniejszych świąt rzymskich. Był to tydzień przepełniony miłosierdziem i dobrocią - niewolnicy jedli ze swoimi panami, nierzadko przez nich obsługiwani, nie wykonywano i nie zasądzano żadnych krwawych wyroków, nie wolno było wypowiedzieć wojny, a bogaci patrycjusze nie ubierali swoich tog mających ich odróżnić od reszty ludu. Powszechnie obdarowywano się podarkami i składano dobre życzenia. Skądeś to znamy? Owszem - chrześcijanie szybko zaadaptowali te zwyczaje świętując narodziny swojego Boga.
* Triumfy zwycięskich generałów (których w historii starożytnego Rzymu nie brakowało) odbywały się wzdłuż centralnej drogi tego miejsca - Via Sacra. Do dziś znajdziemy tu sporo pozostałości po ich łukach triumfalnych.
* dzisiejsze znaczenie słowa 'kuria' wywodzi się od rzymskiej kurii czyli systemu i jednostki podziału obywateli (na podstawie ich rodu, majątku itd.). Kurią zwano też budynek na Forum Romanum, w którym odbywały obrady senatu (także i w innych podległych miastach Rzymianie stawiali kurie, w których obradowały rady miast). Później zmieniony w kościół, dzięki czemu dziś jest jednym z lepiej zachowanych budynków Forum. No, poza drzwiami, które przeniesione na Lateran są środkowymi drzwiami bazyliki św. Jana.
* podobnie jest z innym, typowo dziś "religijnym" słowem - bazyliką. Pochodząca od greckiego słowa 'królewski', pierwotnie w Rzymie (i oczywiście w Helladzie) była siedzibą posiedzeń rządu, trybunałów i antycznych biznesmenów. Wśród ruin forum znajdziemy kilka takich miejsc - bazylikę Aemilię (spalona przez Wizygotów), bazylikę Iulię z pozostałościami plansz do gier oraz największy budynek forum, niedającą się przegapić bazylikę Makselencjusza (vel Konstantyna)
* Trzecim architektonicznym pojęciem (obiecuję - do trzech razy sztuka;)) jest słowo 'pałac'. Ono także pochodzi stąd;) A dokładniej od wzgórza palatyńskiego, gdzie mieściły się siedziby największych książąt. Dziś prawie żaden budynek tego wzgórza nie zachował się w bardzo dobrym stanie, ale znajdziemy tu ruiny skromnego (jak na cesarza oczywiście) pałacu Oktawiana (Casa di Augusto) wraz z częścią należącą do cesarzowej - domem Liwii.
* Z palatyńskim wzgórzem wiążą się także dwa (prawie) rekordy. Pierwszy z nich to założenie jednego z najstarszych ogrodów botanicznych (XVI w.) na świecie. Stało się to na życzenie kardynała Farnese, który kupił teren dawnego pałacu Tyberiusza na Palatynie. Sprowadzono wtedy nieznane jeszcze w Europie, a dziś niezwykle popularne gatunki roślin, np. akację.
* Drugi rekord to jeden z największych stadionów, jaki kiedykolwiek powstał. Mowa o Circus Maximus. Wciśnięty między Awentyn i Palatyn podobno mógł pomieścić nawet 20 tys ludzi. I to wszystko już w IV w.p.n.e. Dziś dla nas wiążą się z nim dwa główne wspomnienia. Oba niezbyt chlubne. Pierwsze to straszna eksterminacja chrześcijan, która właśnie tu często miała swój finał. Drugie, wcześniejsze, to organizacja wspaniałych igrzysk dla Sabinów, aby odwrócić ich uwagę i uprowadzić z domów ich piękne kobiety (słynne porwanie Sabinek).
* Gdy mowa o kobietach - czy wiecie co (oprócz poślubienia księcia czy cesarza - marzenia kobiet nie zmieniają się przez wieki;)) było największym marzeniem i przynosiło największy szacunek rzymskim kobietom? Służba bogini ogniska domowego - Weście. Właśnie na przestrzeni Forum Romanum znajdują się ruiny świątyni bogini Westy, którą opiekowały się słynne westalki. Było ich sześć i nie łatwo było stać się jedną z nich - do takiej służby wybierano dziewczynki w wieku 6-10 lat, wyłącznie z rodu patrycjuszowskiego i wyłącznie taką, której oboje rodzice... jeszcze żyli. Taka służba nie była łatwa i przypominała nieco życie dzisiejszych zakonnic. Westalka pełniła swoją rolę przez 30 lat, nie mogła dopuścić do wygaśnięcia świętego ognia, musiała zachować przez ten czas dziewictwo i podlegała przełożonej - Virgo Vestalis Maxima. Te które uchybiły tym warunkom traktowano bardzo surowo - skazywano na śmierć głodową (utrata dziewictwa) bądź ciężkiej chłosty (wygaśnięcie ognia). Za to każda westalka cieszyła się niezwykłymi dla kobiet tamtych czasów przywilejami i szacunkiem. Miała nawet prawo łaski dla skazanych. A po odbyciu swojej służby mogła wyjść za mąż i nawet mieć dzieci (jeśli hm, jeszcze mogła je mieć;)).
* Z Forum Romanum wiąże się jeszcze przykład strasznej głupoty, do tego XX-stowiecznej. Bowiem na początku XX wieku wytyczono znaną dziś wszystkim arterię Via dei Fori Imperiali przebiegającą przez część antycznego Forum Romanum. Nie dość, że oddzieliła ona fora cesarskie od reszty, to jeszcze uniemożliwia prowadzenie pełnych prac archeologicznych w tym miejscu.

Czas nie był łaskawy dla tego miejsca - dziś trzeba sporo wyobraźni, aby w ruinach dostrzec prawdziwy obraz życia, jakie pulsowało tu przed wiekami. Nie dziwi więc to, że wielu turystów przybywających w to miejsce jest po prostu rozczarowanych.
Ja wręcz przeciwnie - od pierwszego razu kiedy tu byłam, jestem niezmienne oczarowana. I pewnie jeszcze nie raz pozwolę się temu miejscu oczarować.
A na koniec podzielę się z Wami moją wstydliwą tajemnicą - dla mnie jest to miejsce o szczególnym uroku i tak bardzo lubię tam wracać choćby myślami, że do tej pory noszę w portfelu mały kalendarzyk na rok 2002 z kiczowatym widoczkiem na Forum & Koloseum i oglądam go sobie, gdy nikt nie patrzy;)
Zresztą, za rok układ dni znów będzie taki sam i kalendarz się przyda! :)

Zdjęcia (11)

Komentarze (11)